CZYM SĄ RAMKI GRAFOMOTORYCZNE?
Ramki grafomotoryczne to odpowiednik metalowych ramek z figurami geometrycznymi, które służą jako przygotowanie do nauki pisania.
Nasze ramki, oprócz wersji podstawowej mają kilka innych zestawów m.in,:
Z racji materiału, różnych zestawów, ramki można wykorzystać do aktywności dla dzieci w różnym wieku - dają możliwość stopniowania trudności, co jest jedną z zasad materiałów metody Montessori.
Celem bezpośrednim pracy z ramkami jest przygotowanie do nauki pisania, pośrednio używanie ich wzmacnia pracę mięśni potrzebnych do odpowiedniego trzymania przyboru pisarskiego, płynność ruchów ręki, płynne łączenie ze sobą elementów (w przyszłości łączenie liter) oraz w kolejnym etapie pisania - trzymania się w liniaturze
ZASTOSOWANIE W METODZIE MARII MONTESSORI
Maria Montessori zauważyła, że rozwój szczególnie dwóch zmysłów sprzyja nabywania kolejnych umiejętności. Chodzi tu o zmysł propriocepcji, czyli czucia mięśniowego oraz dotyku czyli wrażeń powierzchownych. Oba te zmysły doskonali się w ćwiczeniach życia praktycznego oraz pracy z pomocami z zakresu sensoryki. Ich rozwój i stymulacja przygotowuje dziecko do pisania, ćwiczy tzw. “lekkę rękę” - czyli wg M. Montessori rękę, która w sposób świadomy i z łatwością, lekkością będzie kreśliła litery narzędziem pisarskim. Jest to przeciwieństwo powszechnego myślenia, że samo pisanie czy rysowanie szlaczków jest podstawowym narzędziem nauki pisania.
Ręka 3-4 letniego dziecka poszukuje i w naturalny sposób prowokuje do działania mechanizmy, które pobudzają małą motorykę niezbędną do podjęcia próby pisania. Twórczyni metody twierdziła, że wiek sześciu i siedmiu lat to zbyt późny okres na zapoczątkowanie nauki pisania. Zauważyła, że okresem sprzyjającym szybkiego nabycia tej umiejętności jest wiek ok 5 lat. Znacznie wcześniej, bo już od około trzeciego roku życia warto dostarczać ręce możliwości rozwoju.
Ćwiczenia przygotowujące rękę do pisania - czyli do koordynowania ruchów ręki wraz z utrzymaniem narzędzia pisarskiego:
- przesypywanie
- mieszanie
- przelewanie
- przekładanie
- ugniatanie
- wycinanie
- nawlekanie
Ramki grafomotoryczne są pośrednim elementem pomiędzy swobodnym rysowaniem (w którym ręka ćwiczy samą umiejętność używania narzędzia pisarskiego), a zapisywaniem liter poznanych w pracy ze żłobionym alfabetem. Przy pracy z ramkami dziecko ma dużą swobodę działa, obrysy wykonuje chętnie tworząc kolejne rysunki figur. Łącząc je ze sobą tworzy kolejne dzieła z dużą ochotą, satysfakcją i wewnętrznym zadowoleniem swojej pracy.
Maria Montessori o metalowych ramkach pisała tak: “Moje dzieci w ten sposób doskonalą się w pisaniu bez pisania.”
JAK PRACOWAĆ Z RAMKAMI GRAFOMOTORYCZNYMI?
W związku z tym, że jest to materiał przygotowujący do pisania, należy zacząć od organizacji odpowiedniego miejsca.
Stolik/biurko oraz krzesło to ważne narzędzia przy nauce pisania, które nieodpowiednio dobrane mogą spowodować złe nawyki, szybkie zmęczenie pisaniem, w najgorszym wypadku wadę postawy w wyniku złego ustawienia ciała.
Ważne by oprócz ramek przygotować na stole:
- kartki papieru (14x14 cm zgodnie z pedagogiką montessori)
- trzy kredki w różnych kolorach (dwie skrajnie różne np.: czerwony i niebieski; trzeci kolor dziecko może samo wybrać)
Sama praca przebiega następująco:
Na kartce papieru o wymiarach 14x14 cm kładziemy ramkę z kwadratem (bez wypełnienia), odrysowujemy (zaczynając od godziny siódmej i idąc dalej zgodnie ze wskazówkami zegara) wewnętrzny kształt jednym kolorem kredki (czerwony).
Następnie zdejmujemy ramkę i nakładamy na kartkę figurę, bierzemy drugi kolor i ponownie od godziny siódmej odrysowujemy figurę.
Ważne by oba te ruchu były cigłe i bez przerwy.
W ten sposób mamy dwa kwadraty. Bierzemy trzeci kolor i łączymy krawędź wewnętrznego kwadratu z górną, płynnie rysując kreski, które wypełniają figurę.
Dziecko powtarza te same czynności na nowej kartce.
WYKORZYSTANIE W INNYCH AKTYWNOŚCIACH
Ramki są świetne dla dzieci od 2-3.r..ż. na początku jako puzzle.
Same kształty mogą też w pierwszym etapie posłużyć do sensorycznego poznawania kształtów, tak jak w komodzie geometrycznej.
W kolejnych etapach same ramki bez wypełnień można:
- uzupełnić różnymi materiałami: ciastolina, cekiny, pompony kamyczki, koralikami, kredą, orzechami, liśćmi, żołędziami, kasztanami, piaskiem;
- wieczorami lub przy zasłoniętych zasłonach naświetlić latarką i tym samym rzucić cień na ścianę zachęcając do zabawy w odgadywanie “co to?”;
- pod ramkę podłożyć kartkę z różnymi wzorami i kolorami. Np. do zwierząt gospodarskich wydrukować kartki z sierścią czy kolorami skóry i dopasować je do kształtu;
- potraktować ramkę jak szablon na okno i wypełnić np. sztucznym śniegiem;
Z samych wypełnień można:
- tworzyć kolaże wzorów rozwijając przy tym wyobraźnię i kreatywne myślenie. Z wzorów odrysowanych i wyciętych z kartonu można stworzyć obrazy 3d.
- podejść do tematów zbiorów np. w zestawie z pojazdami podzielić je na te które poruszają się w powietrzu, na ziemi i wodzie;
- doklejając taśmą patyczki można stworzyć rekwizyty do teatrzyku,
Kształty są świetnym materiałem do poszukiwania, które z ich nas otaczają? Jakie z nich pojawiają się w sztuce.
Tekst przygotowała Anna Wardowska